




Chyża - Muzeum Kultury Łemkowskiej
![]()
| ||||||||||||||
E 21°42'45.54" Skansen powstał w zagrodzie łemkowskiej datowanej na koniec XIX wieku, będącej niegdyś własnością pradziadka Teodora Gocza, Teodora Kukieły (1862-1955), pisarza gromadzkiego. Gocz otrzymał ją w spadku, a kiedy wybudował nowy dom, chyżę pradziadka przeznaczył na izbę pamiątek. Wśród eksponatów znajdowały się stroje, przedmioty codziennego użytku i wytwory kultury Łemków. Muzeum przez wiele lat rozbudowywane i utrzymywane przez Teodora Gocza, dopiero w 1990 roku doczekało się dofinansowania przez krośnieńskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Głównym obiektem skansenu jest chyża (хижа) Teodora Kukieły pochodząca z 1860 roku. Do kurnej chaty w 1901 roku dobudowano kuchnię oraz komin. Stajnia pochodzi z 1923 roku, a chlew z 1934. Wnętrze chaty jest rekonstrukcją biura pisarza wiejskiego, z archiwaliami, książkami, listami i zdjęciami z terenu Łemkowszczyzny. W osobnym pomieszczeniu, tzw. komorze zgromadzono eksponaty sakralne: fragmenty żeliwnych krzyży, szaty liturgiczne, kopie ikon. Znajduje się tu również bogata kolekcja pisanek, zdobionych w tradycyjne łemkowskie wzory. Z narzędzi i przedmiotów gospodarczych można zobaczyć cepy, krosna, żarna. Muzeum zgromadziło też pamiątki wojenne po operacji na Przełęczy Dukielskiej: mundury, hełmy, broń, odłamki. W roku 1975 wystawiono na terenie skansenu pomnik poległych w walkach żołnierzy. W grudniu 1976 roku władze nakazały wojsku wysadzić go w powietrze. Obecnie o zmaganiach na przełęczy przypomina niewielki pomnik oraz drugi, upamiętniający Łemków - ofiar obozów w Talerhofie i Jaworznie. W obrębie skansenu jest ponadto studnia z żurawiem, wiatrak z Wapiennego, kapliczka, cygańska kuźnia z Olchowca. Łemkowskich artystów W. Chylaka i I. Rusenka uczczono tablicami pamiątkowymi. Od 1992 roku skansen jest organizatorem dorocznego Święta Tradycji Łemkowskiej na Pograniczu Kultur Od Rusal do Jana (Од Русаля до Яна). Corocznie biorą w nim udział Łemkowie z Polski i zagranicy oraz turyści. |
![]() |
|
