




Klasztor paulinów w Starej Wsi
![]()
| ||||||||||||||
E 22°00'50.89" Na zewnątrz kościoła od strony zachodniej uwagę zwraca, w przedłużeniu frontonu kościoła ku północy, fasada zachodniego skrzydła kolegium jezuickiego. Jest ona dwupiętrowa, dziewięcioosiowa, rozczłonkowana uproszczonymi pilastrami. Na osi fasady znajduje się niewielka parterowa przybudówka mieszcząca przedsionek prowadzący do furty. Kolegium jest dobudowane do kościoła od strony północnej. Składa się z trzech skrzydeł. Skrzydło zachodnie jest prostopadłe do kościoła i styka się jednym końcem z wieżą i kaplicą św. Tekli. Skrzydło północne jest równoległe do kościoła, oddzielone kwadratowym wirydarzem. Skrzydło wschodnie jest prostopadłe do kościoła i styka się jednym końcem z zakrystią i znajdującą się nad nią kaplicą nowicjacką. Wewnątrz kolegium posiada jeden trakt pomieszczeń wzdłuż krużganka biegnącego od strony wirydarza. Krużganek, pomieszczenia parteru i pierwszego piętra są sklepione krzyżowo-kolebkowo. Drugie piętro ma płaskie sufity. Klasztor był pierwotnie jednopiętrowy, zbudowany przez paulinów z fundacji biskupa Aleksandra Antoniego Fredry w latach 1730-1760, współcześnie z kościołem w stylu późnobarokowym. Nazwisko architekta jest nieznane. W 1821 roku jezuici objęli w posiadanie kościół i klasztor. W latach 1835-1837 br. Fidelis Stadler SJ nadbudował drugie piętro kolegium. W 1886 roku drugie piętro kolegium spłonęło; w tym samym roku zostało jednak odbudowane przez architekta Władysława Ostrowskiego przy pomocy m.in. br. Józefa Białobrzeskiego SJ. Dwupiętrowy pawilon nowicjacki w przedłużeniu skrzydła wschodniego kolegium ku północy dobudował także Władysław Ostrowski w latach 1886-1887. Udajemy się do kolegium, aby zwiedzić znajdującą się wewnątrz kaplicę nowicjacką. Przechodzimy przez portal prowadzący z zakrystii do kolegium (znajdujący się od strony krużganku). Portal jest drewniany, późnobarokowy z drugiej połowy XVIII w. z rokokową dekoracją snycerską i obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej w zwieńczeniu. Idziemy schodami do góry. Przed kaplicą nowicjacką na pierwszym piętrze jest umieszczona kopia późnobarokowego obrazu Carla Maratty przedstawiająca Wizję św. Stanisława Kostki, wykonana prawdopodobnie przez Szymona Czechowicza w pierwszej połowie XVIII w., a przywieziona do Starej Wsi z Rzymu w 1835 roku. Naprzeciw drzwi do kaplicy nowicjackiej znajduje się marmurowa tablica z 1897 roku z napisem w języku łacińskim: W tym miejscu, jak głosi tradycja, ukazali się św. Ignacy i bł. Andrzej Bobola męczennik SJ, i uzdrowili o. Józefa Sachera SJ w listopadzie 1834 r. Nad tablicą znajdują się dwa prostokątne obrazki malowane na blasze przedstawiające św. Ignacego Loyolę i św. Andrzeja Bobolę. Kaplica domowa zwana nowicjacką Jest ona trzecią z rzędu kaplicą. Pierwsze było oratorium pauliń-skie w XVIII w. z oknami do prezbiterium, później zamurowanymi. Druga kaplica była urządzona w latach 1860-1864, ozdobiona freskami przez br. Kaspra Pietrzyka SJ, przedstawiającymi życie św. Stanisława Kostki w siedmiu obrazach. Obecna, trzecia z rzędu kaplica, została przebudowana w stylu neorenesansowym wg projektu architekta Stanisława Krzyżanowskiego w latach 1895-1897. Ma ona drewniany neorenesansowy strop z rozetami w kasetonach. Roboty przy budowie kaplicy wykonali bracia jezuiccy: budowlane Stanisław Dydek, rzeźbiarskie Jan Klimek, stolarskie Antoni Krok. Medaliony stiukowe z popiersiami świętych jezuickich wykonał rzeźbiarz Kazimierz Chodziński z Krakowa. Ołtarz jest drewniany, neorenesansowy z 1897 roku. Obraz ołtarzowy przedstawia św. Stanisława Kostkę, pochodzi z XVIII w. później został przemalowany. Tabernakulum jest z 1897 roku, neorenesansowe, z tronem dla XVII-wiecznej statuetki Matki Boskiej Loretańskiej, zwanej Nowicjacką, która wg tradycji należała do o. Mikołaja Łęczyckiego SJ (zm. 1653). Na ołtarzu znajduje się 10 ozdobnych XIX-wiecznych relikwiarzy umieszczonych tutaj w 1907 roku. Historię kaplicy nowicjackiej i statuetki Matki Boskiej Loretańskiej dokładnie opisał o. Ignacy Mellin SJ w książce U stóp Matki Boskiej Nowicjackiej wydanej w 1900 roku w Krakowie. Po lewej stronie ołtarza w rogu kaplicy znajduje się relikwiarz na żebro św. Stanisława Kostki, wykonany w 1926 roku z okazji dwusetnej rocznicy kanonizacji świętego (1726-1926). Srebrne popiersie św. Stanisława trzymającego Dzieciątko Jezus i srebrną trumienkę wykonała firma Łopieńskich z Warszawy. Dwa drewniane pozłocone anioły podtrzymujące trumienkę wyrzeźbił Karol Hukan z Krakowa. W wnęce po prawej stronie ołtarza znajduje się gablota z kielichami mszalnymi i relikwiarzami. Na uwagę zasługuje renesansowy XVI-wieczny dzwonek z brązu, który należał do św. Franciszka Borgii. Innymi skarbami starowiejskiego kolegium są relikwiarze zawierające różańce (koronki): św. Franciszka Ksawerego oraz św. Filipa Nereusza. Nad drzwiami wyjściowymi z kaplicy widzimy wyrzeźbioną w dębinie głowę o. rektora Michała Andrzejczaka SJ, inicjatora budowy obecnej kaplicy domowej z końca XIX w. Źródło: Kontkowski J.L. SJ, „Sanktuarium Matki Bożej Miłosierdzia w Starej Wsi” |
![]() |
|
